Vincent
Van Peteghem

Geachte voorzitter, geachte collega’s,

Het debat dat we vandaag al hebben gevoerd, is geen klassieke begrotingsdiscussie geweest, maar een discussie over het budgettaire meerjarenkader en de grote hervormingsagenda uit het regeerakkoord. Een open debat over maatregelen die stap voor stap wordt geconcretiseerd. Overschouwend en met de blik op de lange termijn. Dat dat geen evidente discussie vormt in de huidige snel veranderende context, zowel economisch als geopolitiek, is duidelijk. Maar het is wel een broodnodig debat. Want wat we hier bespreken, is een integrale begrotingsstrategie met een blik op de toekomst, met als finale doelstelling de bescherming en versterking van onze welvaartsstaat op middellange termijn. Het is een begroting die erkent dat wegkijken van de acute budgettaire uitdagingen niet langer verantwoord is. Dat het niet meer kan.  Maar het is ook een begroting die toont dat de vele actuele uitdagingen het hoofd bieden, ons allen voor serieuze uitdagingen plaatst. Vandaag moeten we iets doen wat we veel te lang niet hebben gedaan: keuzes maken met effect op de middellange termijn. Keuzes die pas ten volle zichtbaar zullen zijn na deze legislatuur.

Wie naar de begroting 2025 kijkt zonder het finale doel voor ogen, zou misschien de moed laten zakken. Maar dat mag absoluut niet gebeuren. Het tekort is ook in 2025 nog te hoog, dat kan niemand ontkennen. Ook de meerjarenprojecties tonen niet altijd wat iedereen hier vandaag al zou willen zien. Maar deze regering kiest resoluut voor de moeilijke, geleidelijke weg: gedragen hervormingen die onze welvaartstaat moeten beschermen én versterken in een context van geopolitieke instabiliteit, hoogoplopende vergrijzingskosten, arbeidsmarktkrapte en een stijgende rente. Deze begroting kijkt daarom niet naar de korte termijn, maar kondigt het begin aan van een fundamentele koerswijziging die haar vruchten zal afwerpen vanaf 2026, met een cumulatief versterkend effect richting 2030 en verder.

Het Planbureau en de Nationale Bank bevestigen wat we al langer weten: we moeten verdergaan op het pad van structurele hervormingen. Wie nu kiest voor stilstand of sabotage, ondermijnt noodzakelijke oplossingen en brengt onze welvaart in gevaar. 

Tegelijk is het Planbureau helder over het feit dat deze regering de uitgaven én het overheidsbeslag onder controle krijgt. Dat is geen kleine verwezenlijking, dat is voor ons land ongezien. De niet-rente-uitgaven en de belastingdruk dalen in verhouding tot het bbp — een duidelijke breuk met het verleden.

Dat zijn geen toevalligheden, maar de eerste resultaten van beleid. Het begrotingstekort zonder rentelasten daalt in 2026 en 2027 — een teken dat onze hervormingen effect beginnen te hebben. 

Maar u zal mij uiteraard niet zien jubelen, wees gerust. Onze stijgende rentelasten moeten richting een pad van beheersing gebracht worden. Ook de vaststelling dat we met onze zware lasten op de werkende middenklasse, toch met een lek aan de inkomstenzijde zitten, moet ons tot actie dwingen.

We kijken die realiteit in de ogen. We kiezen ervoor om niet te schipperen, maar om te hervormen En laat ons eerlijk zijn: wie denkt dat we dit louter federaal kunnen oplossen, die dwaalt. Ook de deelstaten zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. De rekening op orde krijgen en de bescherming van onze welvaart, is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het hele land.

Daarom herhaal ik mijn oproep: minder drama, meer daadkracht. De cijfers en rapporten mogen ons niet verlammen, ze moeten ons aanzetten tot actie. 

En dat is wat deze regering moet en zal doen.

Want de federale overheid grijpt rechtstreeks in op de kostendrijvers in de federale begroting. Dat is verre van een evidente oefening. Het vraagt de nodige politieke moed. Moed die we moeten blijven aan de dag leggen. 

De hervormingen die deze begroting verankert – in de pensioenen, arbeidsmarkt en fiscaliteit – zijn ontworpen met de blik op de middellange termijn. Ze zijn ingegeven door het besef dat zonder ingrijpen de basis onder onze collectieve solidariteit dreigt weg te vallen. 

De hervorming van het pensioenstelsel moet de werkzaamheidsgraad bij oudere werknemers verhogen, vijlt uitzonderingsregimes bij en houdt rekening met de nodige overgangsmechanismen. Op de arbeidsmarkt hervormen we niet enkel aan de rand, maar in de kern: de toegang tot werkloosheid wordt begrensd in de tijd, inactiviteit wordt meer gericht aangepakt, en wie werkt wordt meer beloond.

De achterliggende visie is dan ook duidelijk. Wat voorligt is geen amalgaam van losse maatregelen, maar een pakket dat samenhang vertoont en op elkaar inwerkt. En dat is exact waar internationale partners en instellingen naar kijken. Fitch knipte in onze rating omdat ze sceptisch staan tegenover de traditioneel beperkte Belgische hervormingsijver, zeker op het vlak van implementatie. Dit terwijl mijn Europese collega’s grote ogen trekken als ik onze plannen uit de doeken doe. Niet uit ongeloof, maar uit oprechte appreciatie. De ratingverlaging is dan ook geen afkeuring van het beleid, maar een aansporing tot volgehouden inspanning. Fitch erkent daarbij uitdrukkelijk dat de huidige hervormingen geloofwaardig zijn en potentieel structurele verbetering zullen opleveren, op voorwaarde dat ze ten volle worden uitgevoerd.

In het regeerakkoord staan structurele ingrepen die niet moeten onderdoen voor de ambities van het Globaal Plan. Maar waarom spreken we iets meer dan 30 jaar later nog over dat plan? Omdat het stipt en nauwkeurig werd uitgevoerd. Dat is wat ons ook vandaag te doen staat. We moeten verdergaan op het pad van structurele hervormingen. 

De vele uitdagingen waar we voor staan vragen om consistentie over meerdere legislaturen heen. Want wie enkel oordeelt op wat deze begroting volgend jaar oplevert, mist de essentie. Het beleid dat hier voorligt, moet ons land terug op een traject zetten waarbinnen investeringen mogelijk blijven, waar de sociale bescherming betaalbaar blijft, en waar economische groei wordt gevoed door activering en een rechtvaardige lastenverdeling. Niet door plotse, blinde besparingen, maar door hervormingen met structurele impact, en met een draagvlak bij de bevolking.

Collega’s,

De taak van deze regering was van meet af aan duidelijk: het beter doen dan voordien. Ieder die in deze regering stapte, van partijen tot ministers en de premier, weten wat van hen verwacht wordt, weten wat hen te doen staat. De trein moet opnieuw op de rails. De begroting moet op de middellange termijn opnieuw duurzaam worden. 

Deze regering toont ambitie. De situatie is te ernstig om onze taak niet ernstig te nemen. Het gaat niet over kroonjuwelen of symbolen, maar over de bescherming van onze welvaart op de lange termijn. Voorbij de volgende peiling of zelfs verkiezing, met de blik op onze kinderen en kleinkinderen.

Tijd om uit te voeren wat op tafel ligt. Tijd om opnieuw het hoofd boven water te krijgen. 

Ik dank u.