Conclusies van onderzoek BMA naar concurrentie in de bankensector

Vice-eersteministers en minister van Financiën Vincent Van Peteghem en minister van Economie en Werk Pierre-Yves Dermagne hebben de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) op 8 juni 2023 gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar een mogelijk gebrek aan concurrentie in de banksector, in het kader van de ogenschijnlijke disfuncties die blijken uit de lage rente op spaarrekeningen.

Het doel? Ervoor zorgen dat de banken betere diensten aanbieden tegen meer concurrentiële prijzen.

Het rapport werden intussen door de Mededingingsautoriteit overgemaakt aan de ministers. Daarin wordt geconcludeerd dat vier grote spelers de retailbankingmarkt in België grotendeels domineren en zeer gelijkaardige diensten of commerciële voorwaarden aanbieden. Dit gebrek aan een gedifferentieerd aanbod is vooral merkbaar voor wat betreft de rentevoeten op spaarrekeningen. Hieruit valt te besluiten dat de concurrentie onvoldoende speelt. Nochtans zouden de vier grootbanken, gezien hun sterke solvabiliteit, goed bestand moeten zijn tegen een hogere mate van concurrentie zonder de stabiliteit van de sector in gevaar te brengen.

Het rapport belicht de situatie en stelt een aantal manieren voor om de concurrentie te stimuleren in het voordeel van de consument:

Koppelverkoop en het aanbod van andere gebundelde diensten door banken zet een rem op de interbancaire mobiliteit. De BMA beschouwt koppelverkoop als een belemmering en is van oordeel dat het, op bepaalde goed omkaderde uitzonderingen na, zou moeten verboden worden in het belang van de consument.

Ter herinnering: de regering heeft op initiatief van minister Dermagne al stappen in die richting gezet door de gebundelde verkoop van hypothecaire leningen in te perken. Er zouden echter meer initiatieven kunnen worden genomen.

Sommige banken limiteren bijvoorbeeld overschrijvingen van spaarrekeningen naar zichtrekeningen bij een andere bank. Dat betekent dat consumenten die van bank willen veranderen om een betere rente te krijgen, ook een nieuwe zichtrekening moeten openen.
Om het voor consumenten makkelijker te maken om spaarproducten van verschillende banken te vergelijken, lanceert de BMA het idee om het onderscheid tussen de basisrente en de getrouwheidspremie af te schaffen voor gereglementeerde spaarrekeningen. De getrouwheidspremie is voor veel consumenten moeilijk te begrijpen. Het opheffen van dit onderscheid kan de mobiliteit van de consument en de concurrentie tussen banken vergroten.
De BMA is ook van mening dat er een vereenvoudiging moet komen van de administratieve verplichtingen die gepaard gaan met het veranderen van rekening. Er moet ook een oplossing worden gevonden voor de technische problemen die dat stelt, zoals bijvoorbeeld de moeilijkheden met het overzetten van domiciliëringen.
Om de concurrentie ten volle te kunnen laten spelen, en aan de consument de mogelijkheid te geven om gemakkelijk het aanbod te vergelijken en de voordeligste optie te kiezen, moet de informatieverstrekking aan consumenten worden verbeterd. Tariefvergelijkers moeten sterker onder de aandacht worden gebracht. Hetzelfde geldt, bijvoorbeeld, voor de stappen die moet worden gevolgd wanneer een consument van rekening wil veranderen.
De BMA lanceert ook het idee om alternatieven te onderzoeken voor gereglementeerde spaarproducten, naar het voorbeeld van het populaire Franse ‘Livret A’ of ‘Livret d'Epargne’, met als doel de concurrentie met andere spaarproducten aan te zwengelen.

“Het onderzoek bevestigt mijn indruk dat de grote Belgische banken in peloton rijden. Verder is het advies van de Mededingingsautoriteit over de Belgische banksector bijzonder leerrijk. Vincent Van Peteghem en ikzelf zullen de bevindingen en voorstellen nu verder in detail analyseren. Dat er is een probleem met concurrentie staat vast, maar oplossingen zijn mogelijk." – vicepremier en minister van Economie Pierre-Yves Dermagne.

“Het rapport van de BMA bevestigt nogmaals het belang van een concurrentiële omgeving. Helaas is hun vaststelling wat we al enige tijd vermoedden. De afgelopen weken zagen we verschillende banken in beweging komen, maar de grootbanken vechten nog onvoldoende voor het vertrouwen van de spaarders en dat moet anders. Collega Dermagne en ikzelf zullen de aanbevelingen van de BMA onderzoeken en uitvoeren waar nodig en mogelijk. Want spaarders verdienen een correcte rente en meer respect." – vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem