Rerum Novarum

Beste vrienden, vriendinnen,

We beleven vandaag harde tijden.

Tal van zaken die jarenlang evident waren, bezorgen vandaag té veel mensen kopzorgen. Het betalen van de energiefactuur, de autorit naar het werk of school of een noodzakelijke herstelling in huis.

De hoge energieprijzen en de oplopende inflatie duwen sommige tweeverdieners zelfs richting de voedselbanken. Wat jarenlang een essentieel vangnet was voor de meest kwetsbaren in onze samenleving, dreigt vandaag het symbool te worden van een diepe maatschappelijke crisis.

Wanneer gezinnen en alleenstaanden aangeven dat ze voelen dat “hun uiterste best doen” niet langer voldoende is, dan zitten we met een ernstig probleem. Niet enkel falen we dan in ons principe van “werken moet lonen”, maar dreigen we zo ook deze mensen te verliezen aan extreme en populistische partijen.

Vrienden en vriendinnen, we beleven vandaag uitzonderlijke tijden.

Tijden waar ik als christendemocraat niet kan zwijgen noch kan stilzitten.

Wat vandaag in onze samenleving gebeurt, raakt de kern, het hart, van onze politieke en maatschappelijke overtuiging.

Dat de liberalen op zo een moment de automatische indexering in vraag stellen, kan er bij mij niet in. Ja, onze concurrentiepositie is belangrijk, maar de index is een cruciale buffer die we niet mogen slopen. Anders breken de dijken bij onze gezinnen compleet.

Met de cd&v in deze regering zal dan ook nooit geraakt worden aan de automatische indexering.

Vrienden en vriendinnen, in deze moeilijke tijden koos deze federale regering voor een breed pakket van maatreglen:

we verhoogden de minimumpensioenen en uitkeringen. We breidden het sociaal tarief uit, verlaagden de btw op energie, gaven energiecheques en namen maatregelen om de lasten op arbeid te verlagen.

Op die manier namen we maatrelgen om onze meest kwetsbaren te blijven beschermen en namen we – onder impuls van cd&v - ook maatregelen voor onze middenklasse.

De koopkrachtcrisis raakt vandaag het sterkst de middenklasse. Die mensen die het fundament zijn waarop onze welvaartstaat is gebouwd; de werkende massa die zorgt voor de maatschappelijke stabiliteit.

Net daarom zet ik mij al sinds mijn eerste dag als Minister van Financiën in voor die werkende middenklasse; vecht ik voor hun koopkracht, want wie werkt of jarenlang gewerkt heeft, moet meer overhouden, en vecht ik voor rechtvaardige fiscaliteit , want het blijft onze plicht om ervoor te zorgen dat de juiste fiscale lasten op de juiste schouders terechtkomen.

Vrienden en vriendinnen, een sterke middenklasse (die zich beschermd en ondersteund weet) biedt de beste bescherming voor onze welvaart.

Dat is de inzet van de strijd die ik al anderhalf jaar voer:

• Sommigen noemden het eerst nog boerenbedrog, maar ik zette door. De btw-verlaging op gas en elektriciteit is een belangrijke financiële ondersteuning voor onze gezinnen. Een btw-tarief dat we - als het aan mij ligt - ook zo laag zullen houden. Ik hoor sommigen graag zeggen dat het onbetaalbaar wordt of niet gericht genoeg is, maar ook daar ligt de oplossing al maanden voor klaar op tafel: mijn accijnshervorming zorgt ervoor dat we eindelijk een onderscheid kunnen maken tussen basisverbruik en luxeverbruik. Want laat mij duidelijk zijn: De belastingbetaler moet de elektriciteit voor het verwarmd zwembad achteraan de villa niet te betalen.
• Ook de accijnsverlaging aan de pomp zorgt voor een ondersteuning voor miljoenen Belgen; voor al wie geen ander alternatief heeft dan de wagen om te gaan werken of de kinderen af te zetten op school. Ik weet dat populisten aan de linker en rechterzijde graag roepen dat die accijnsverlaging al verdampt is, maar wie tankt weet wel beter. Op een volle tank gaat het nog steeds om een korting van 10 euro. Een korting die we zullen aanhouden zolang dat nodig is.
• We ontmantelen de BBSZ, een crisisbelasting uit 1994 die ons in de eurozone moest loodsen. Een belasting die al wie werkt vandaag nog enkele honderden euro per jaar kan kosten. Op Vlaams niveau werd vorige week dan weer de werkbonus gestemd in het parlement, een stimulans van enkele honderden euro voor honderdduizenden werkende Vlamingen. Belastingverlagingen met cd&v-stempels.
• En het leek voor iedereen een onmogelijke opdracht, maar een van mijn eerste beleidsdaden was een solidariteitsbijdrage vragen aan de grootste vermogens door een taks te heffen op effectenrekeningen van meer dan 1 miljoen euro;
• En nog meer: die belasting op grote multinationals en digitale giganten zoals Google en Amazon, waar iedereen al jaren om roept: wel die komt er eindelijk. Een historische hervorming die zorgt voor meer rechtvaardigheid en die een einde maakt aan belastingparadijzen en een welkome ondersteuning is voor al die lokale ondernemingen die hier zorgen voor werkgelegenheid.

Vrienden en vriendinnen, onze strijd om rechtvaardigheid gaat ook verder.

Wie fraude pleegt, pleegt diefstal ten aanzien van de eerlijke belastingbetaler en zet een onrechtvaardig hoge druk op de werkende middenklasse. Op ongeveer 71 miljard euro zwart geld per jaar wordt geen cent belastingen betaald. Verloren inkomsten die we vandaag in tijden van crisis nochtans goed zouden kunnen gebruiken om onze gezinnen, die eerlijk hun belastingen betalen, te ondersteunen. Dat kan ik niet aanvaarden. Ook dat pak ik aan.

De strijd tegen de fiscale fraude, een strijd die onder de vorige Minister van Financiën in de koelkast bleef liggen, voeren we historisch hoog op. Elke euro die we terugwinnen van fraudeurs betekent een euro minder belastingen.

Maar vrienden en vriendinnen, soms bots ik ook al eens op een muur.

• Zoals wanneer ik op tafel leg dat voetbalclubs hun fiscale voordelen volledig moeten inzetten ten voordele van jeugd en de supporters, en niet langer voor de lonen van hun topspelers. Terwijl er in het parlement kamerbrede steun is voor het voorstel, botst mijn voorstel aan de regeringstafel op een njet.
• Ik lees in kranten dat bijna (?) élke regeringspartij het fiscale voordeel op buitenverblijven wil schrappen. Maar waarom bestaat het dan nog? Het lag op tafel.

Het gebrek aan steun aan de regeringstafel van partijen, die naar de buitenwereld toe een breekpunt maken van rechtvaardige fiscaliteit slaat mij soms met verstomming. Maar vergis u niet. Elk voorstel dat ik op tafel leg, is een voorstel waar ik 100% in geloof. Ik blijf vechten, want ik weet dat ik medestanders heb om deze dossiers succesvol opnieuw op tafel te leggen en dat gaan we dan ook doen.

Want de strijd is nog lang niet gestreden. Niet voor het voetbaldossier, maar zeker ook niet voor een meer rechtvaardige en eenvoudige fiscaliteit en de bescherming van de koopkracht van onze gezinnen.

Vrienden en vriendinnen,

Het is vandaag al te makkelijk om opportunistisch met miljoenen, zelfs miljarden te gooien, in de strijd voor de koopkracht van onze werkende middenklasse. Maar wie het evenwicht tussen maatregelen op korte termijn en hervormingen op lange termijn verliest, toont volgens mij een welgemikte middelvinger naar onze kinderen en kleinkinderen.

Want we staan vandaag samen voor grote socio-economische uitdagingen op het vlak van arbeidsmarkt, pensioenen en fiscaliteit. We moeten duidelijke keuzes maken met de blik op de toekomst. Om te zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen het straks beter hebben dan ons én beter gewapend zijn voor de crisissen van hun tijd.

Willen we de welvaartstaat die we vandaag kennen, die christendemocraten uit de grond gestampt hebben, ook in de toekomst aan onze kinderen en kleinkinderen gunnen. Dan moeten we samen ingrijpende keuzes maken. Keuzes voor hervormingen van onze arbeidsmarkt, pensioenen en fiscaliteit. Keuzes die ervoor zorgen dat we economische groei garanderen, ons sociaal zekerheidsmodel versterken en de klimaattransitie succesvol doormaken.

Ons welvaartsysteem is bij uitstek een systeem gebaseerd op een sterk doorgedreven solidariteit. Recent onderzoek toont dat 60% van de mensen tussen 18 en 40 jaar zich ernstige zorgen maakt over hun financiële situatie na hun pensioen. 53% heeft simpelweg geen vertrouwen dat de overheid het pensioensysteem kan blijven betalen eens ze met pensioen gaan.

De pensioenhervorming gaat voor mij over solidariteit tussen generaties. Ik betaal vandaag de pensioenen van mijn ouders. Mijn drie dochters zullen ooit mijn pensioen betalen. Die wederkerigheid is het fundament van het hele systeem. Maar het baart mij zorgen dat ik veel jongeren hoor zeggen dat ze ervan uit gaan nooit te zullen kunnen rekenen op een degelijk pensioen.

De coronacrisis heeft ons getoond dat jongeren solidair zijn over generaties heen - zij hebben een jaar lang hun vrijheid opgegeven voor het welzijn van ouderen. Ze zijn ook voorstander van het collectief systeem voor pensioenen, maar we vragen hen bij te dragen aan pensioenen van een hele boel mensen die nu op pensioen zijn. Daarom moeten we hen kunnen garanderen dat zij van datzelfde collectieve systeem zullen kunnen genieten.

Beste vrienden en vriendinnen,

Waarom hamer ik zo op de betaalbaarheid van de pensioenen? Omdat ik wil dat de pensioenhervorming die we deze legislatuur uitwerken ervoor zorgt dat de mensen die vandaag aan hun eerste job beginnen en bijdragen aan het pensioen van onze ouderen vandaag, erop kunnen rekenen dat zij over enkele tientallen jaren op dezelfde solidariteit kunnen rekenen. Dat is voor mij de ultieme doelstelling van de hervorming.

Maar we vragen ook dat ouderen solidair zijn met jongeren door langer te werken. Enkel zo zullen we de hoogte van pensioenen op pijl kunnen houden en dat is meer dan ooit nodig. Het zou niet mogen dat we moeten rekenen op steun van kinderen om de rusthuisfactuur te betalen.

We zeggen altijd dat werken moet lonen. Dat geldt voor mij evengoed in de discussie over de pensioenen. Ik wil mensen de zekerheid kunnen bieden dat ze aan het einde van hun loopbaan de financiële ruimte hebben om waardig oud te worden. En ik wil die zekerheid niet enkel bieden aan onze 65-plussers van vandaag, maar ook aan onze jongeren.

Beste vrienden en vriendinnen,

Het spreekt voor zich dat wanneer we mensen, jong en oud, vragen om langer te werken we er ook voor moeten zorgen dat je dat werken volhoudt. De arbeidsmarkthervorming gaat voor mij dan ook over het aantrekkelijk houden van werken. Niet enkel door een eerlijk loon aan werk te koppelen, maar zeker en vast ook door werk leefbaar te houden. Het gaat niet enkel om mensen aan het werk krijgen, maar evenzeer om ze aan het werk te houden.

We werken meer dan ooit, maar toch daalt onze productiviteit en worden we geconfronteerd met een alsmaar groeiende krapte op de arbeidsmarkt – twee cruciale parameters voor groei.

Het is aan ons beleidsmakers en sociale partners om ervoor te zorgen dat langer werken ook vol te houden valt. We moeten dan ook meer inzetten op flexibiliteit en mentaal welzijn.

Vandaag zijn meer dan 1 op de 10 werknemers langdurig ziek. In de laatste 4 jaar steeg het aantal langdurige burn-outs en depressies met bijna 40%. Ik heb enorm veel begrip voor mensen die een burn-out moeten meemaken. Het gaat gepaard met een lang en moeilijk genezingsproces. We geven meer dan 1,5 miljard euro aan uitkeringen voor langdurige arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door depressie of burn-out.

Loopbanen zijn vandaag ook veel complexer dan vroeger. Vroeger was de werkgever waarbij je je loopbaan begon, ook de werkgever bij wie je op pensioen ging. Vandaag veranderen we meer van werkgever, en combineren we arbeidsstatuten. We moeten onze arbeidsmarkt daaraan aanpassen en moderniseren en flexibeler maken. Er moet meer ruimte zijn voor opleidingen en carrièreswitches. Ouderen moeten aangepast werk kunnen doen en we moeten hen de kans geven om hun kennis en ervaring te delen op een tempo waarvoor het voor hen lukt.

Beste vrienden en vriendinnen,

Ik geloof dat het tijd is om onszelf te overstijgen. We moeten als regering verder kijken dan deze legislatuur, over de partijgrenzen heen. Willen we met deze regering écht hervormen dan moeten we de ideologische loopgraven verlaten en de moed hebben om die debatten op een serene manier aan te gaan.

Het land heeft geen behoefte aan politici die met hun partijprogramma's staan te zwaaien, maar wel aan een ernstig debat aan tafel met de focus op onze gezinnen en ondernemingen. Hoe zorgen we ervoor dat zij het de komende decennia goed hebben in dit land. Hoe zorgen we ervoor dat we als regering, als politiek een natuurlijke bondgenoot zijn in hun dagelijkse strijd om erop vooruit te gaan door hun best te doen.

Maar vrienden en vriendinnen,

Daar is ook moed voor nodig. Van de politiek, maar ook van de sociale partners. Ik zal steeds een pleitbezorger zijn voor grondig sociaal overleg, maar ook daar geldt: verlaat de loopgraven! Ik kan niet onder stoelen en banken steken hoezeer ik teleurgesteld was in onze sociale partners dat men geen akkoord vond over de arbeidsdeal. Een uniek overlegsysteem zoals we het in ons land kennen, dat gecreëerd werd om onze welvaart te beschermen, riskeert net een strop te zijn voor de toekomst van ons land. Door vanuit ideologische loopgraven onze economische groei en sociale vooruitgang te blokkeren.

Nochtans vrienden en vriendinnen, willen we allemaal vooruit met dit land en staan we daarom ook allemaal voor dezelfde uitdaging. Er is nood aan een nieuw sociaal contract om ons land klaar te stomen voor de toekomst.

En daar gaat het voor mij over. U zal mij niet horen zeggen dat er eenvoudige oplossingen bestaan, maar ik wil niet terugkijken op deze regering als een gigantisch gemiste kans. Want dat zou niet enkel bijzonder jammer zijn, maar ook schuldig verzuim.

U kan erop rekenen dat cd&v haar verantwoordelijkheid zal nemen. U kan erop rekenen dat ik mijn verantwoordelijkheid zal nemen. En ik ben ervan overtuigd dat ik ook kan rekenen op de verantwoordelijkheidszin van u allen.

Ik dank u.