VBO-FEB “Business in the New Normal”

Geachte heer Voorzitter,

Geachte heer Gedelegeerd bestuurder,

Dames en heren ondernemers,

Ik wil allereerst iedereen binnen het VBO/FEB feliciteren én bedanken om dit initiatief op poten te zetten. Het wordt aangekondigd als een topontmoeting met mezelf, maar laat mij bescheiden zijn en zeggen dat ik dit vooral een kans vind om jullie allen, en dan uiteraard de vele aanwezige ondernemers, te mogen ontmoeten.

Het is dan wel niet fysiek, maar het is belangrijk dat we samen van gedachten wisselen over de manier waarop we enerzijds deze COVID-crisis opvangen en anderzijds wat de plannen kunnen zijn voor een doeltreffend economisch herstelbeleid van ons land. Want laat mij reeds van begin af aan duidelijk zijn: na een al te lange periode van politieke stilstand is onze economie en ons land toe aan een doortastende en diepgaande hervorming.

Een hervorming die door de COVID-crisis een nog bredere omvang en een diepere impact zal moeten krijgen.  De situatie is hard, de vooruitzichten onzeker, maar ik geloof dat deze crisis ons ook een momentum biedt om ons land te hervormen en zo onze economie en welvaartsstaat te beschermen voor de toekomst.

Ik sta voor de duidelijkheid niet alleen met die overtuiging. Met mij ook de volledige regering, en onze partners in de Europese Unie. De ploeg van Ursula Von der Leyen heeft duidelijke ambities naar voor geschoven met de European Green Deal en The Recovery and Resilience Facility. Plannen waar ons land moet op inspelen en intekenen. Dat kan enkel als we voldoende ambitieus zijn en die ambities ook concreet en duidelijk uitspreken. Het geeft ons de kans om de grondslagen te leggen van een nieuw economisch en maatschappelijk contract. Een contract dat ons land op een toekomstgerichte en dynamische koers van economische groei en welvaart brengt. En dit voor de volgende decennia.

Maar toen ik de aankondiging voor vandaag las, dacht ik “oei: Pieter heeft er blijkbaar weinig vertrouwen in (*lach!*)”. In de aankondiging wordt mij namelijk gevraagd de focus te leggen op fiscaliteit ‘zonder het ondernemerschap te ontmoedigen’, te spreken over nieuwe belastingen, de digitaks en de vermogenstaks en daarbij te reflecteren op ‘de negatieve impact op het concurrentievermogen’. Hij plaatst gelukkig wel nog een aarzelend vraagteken achter die negatieve impact. Wel Pieter, ik kan u en ieder hier vandaag aanwezig geruststellen. Fiscaliteit is voor mij geen doel op zich, maar een middel om onze sterk exportafhankelijke economie concurrentieel te houden en meer nog: te versterken.

Sta mij toe om daarvoor eerst even kort naar het verleden te kijken alvorens ik het heb over onze plannen voor de toekomst. Het is voor een CD&V-minister namelijk vanzelfsprekend om het ondernemerschap en het concurrentievermogen centraal te zetten. Was het niet premier Dehaene die in 1996 een mechanisme in een wet verankerde om het concurrentievermogen van ons land op peil te houden? Was Kris Peeters niet dé motor in de vorige regering om die wet aan de realiteit van vandaag aan te passen?

Die fiscaliteit genereert uiteraard middelen voor de Staatskas, het zou al te gek zijn dat hier te ontkennen. Maar belangrijker is dat we die middelen investeren in onder andere onze sociale zekerheid om zo tot een stabiele en rechtvaardige samenleving te komen. Dat komt ook het ondernemingsklimaat ten goede. Het feit dat onze levenskwaliteit tot de wereldtop behoort, dat we goed opgeleide werknemers hebben, het feit dat we niet enkel het politieke hart van Europa maar ook het logistieke hart van Europa zijn, maakt van ons land aantrekkelijk voor investeerders en ondernemers. Ik hoop dat u het daarmee eens kan zijn.

Ik ben het met u eens dat de fiscale druk en de structuur van de fiscaliteit belangrijke elementen zijn van ons ondernemingsklimaat. De hervorming van de fiscaliteit is voor mij dan ook een belangrijke, zo niet dé belangrijkste, relancemaatregel die de regering kan nemen. Die broodnodige hervorming moet zuurstof bieden voor onze ondernemers. Over de plannen met betrekking tot die brede fiscale hervorming later zeker meer.

Want sta mij toch toe om het niet enkel over onze fiscaliteit te hebben. Maar ook over dat andere sluitstuk om ons land er opnieuw bovenop te helpen: de relance. Want u weet het of weet het niet, maar als Minister van Financiën ben ik ook bevoegd voor de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM) of in het Frans la Société Fédérale de Participations  et d'Investissement. Een platform dat cruciaal zal zijn in het relancebeleid van ons land want we gaan iets moeten doen wat we soms veel te weinig gedaan hebben: duidelijke keuzes maken. Een duidelijke strategie uitwerken met een blik op de toekomst. Wat voor land willen we zijn? In welke sectoren willen we excelleren? Deze regering verwacht dat FPIM de komende jaren concrete investeringsinitiatieven zal nemen. Initiatieven waar publiek en privaat kapitaal elkaar zullen versterken en waar privaat kapitaal geactiveerd wordt. Initiatieven die het ondernemingsklimaat en ondernemingen ten goede zullen komen.

Want FPIM zal cruciale ondernemingen ondersteunen, hun solvabiliteit versterken en hen helpen heroriënteren in functie van de lange termijnuitdagingen waarmee we als samenleving worden geconfronteerd. Denk maar aan de strijd tegen de klimaatverandering en de versnelde digitalisering.

Een onderneming kan als strategisch beschouwd worden als die

• betrekking heeft op onze nationale veiligheid
• van nationaal belang is voor onze economie
• tot een sleutelsector van onze huidige economische structuur behoort
• of onze toekomstige economie futureproof kan maken

Deze strategie zal geïmplementeerd worden in nauwe samenwerking met de regionale investeringsmaatschappijen en met institutionele investeerders.

Om dergelijke investeringen ten volle tot hun recht te laten komen, heeft ons land nood aan doortastende hervormingen. Eén van die hervormingen is de brede fiscale hervorming waar ik als Minister van Financiën mijn schouders onder zal zetten. Een hervorming -en ik zei het reeds- waarvan ik overtuigd ben dat het een essentiële, zo niet de belangrijkste relancemaatregel is die deze regering zou kunnen nemen.

Het Regeerakkoord is ambitieus op het vlak van fiscaliteit. Het geeft de opdracht aan de minister van Financiën om een bredere fiscale hervorming voor te bereiden om het belastingstelsel te moderniseren, te vereenvoudigen, meer rechtvaardig en meer neutraal te maken.

Met veel enthousiasme zal ik mijn schouders onder die ambitieuze opdracht plaatsen. Niet alleen omdat het een boeiende uitdaging is, maar vooral omdat het ook écht nodig is.

U zal het met mij eens zijn dat ons belastingsysteem vandaag gekenmerkt wordt door vele uitzonderingen, vrijstellingsregimes en verschillen in behandeling binnen de onderscheiden fiscale domeinen. Ik zeg vele, maar eigenlijk is het eerder te veel. Het systeem is uit balans en heeft nood aan eenvoud, éénduidigheid en rechtvaardigheid. De “koterijen” moeten geëvalueerd en zo mogelijk afgeschaft of anders geïntegreerd worden. De belastbare basis – vnl. op het vlak van de BTW - moet verbreden waardoor sommige maatschappelijk relevante tarieven kunnen verlagen.

Op die manier verhogen we de belastingontvangsten zonder te raken aan de belastingen zelf. Deze hervormingen zullen ook een betere inning en invordering mogelijk maken. Samen met een doorgedreven strijd tegen fiscale ontwijking en fiscale fraude moet dit ervoor zorgen dat iedereen zijn verwachte bijdrage levert. En ik kan niet voldoende benadrukken hoe belangrijk ik dat laatste vind.

In dat kader wil ik in overleg met de beroepsfederaties ook de hele systematiek van de aangifte- en betalingstermijnen van de belangrijkste federale belastingen laten evalueren door mijn administratie, en de jaarlijks terugkerende problemen structureel oplossen. Daarnaast is het mijn doel om een versnelling hoger te schakelen in de administratieve vereenvoudiging. Het zou bijvoorbeeld logisch moeten zijn dat boekhoudkundige verplichtingen in de diverse fiscale wetboeken zo veel mogelijk op elkaar worden afgestemd. Hierbij rekening houdend met de veralgemeende boekhoudverplichting, ook voor de vrije beroepen. Ook dit is opnieuw eenvoud, duidelijkheid en rechtvaardigheid.

Maar dames en heren laat ons duidelijk zijn. Hoe belangrijk deze aanpassingen ook zijn - en ze moeten absoluut gebeuren om op korte termijn oplossingen te bieden -, wat we écht nodig hebben is een complete omslag van hoe we fiscaliteit in ons land benaderen. Deze regering is zich daarvan bewust en heeft mij dan ook de opdracht gegeven een brede fiscale hervorming voor te bereiden. We weten echter allemaal dat de uitvoering van die hervorming op zich niet van de ene op de andere dag plaats zal vinden. Al is het maar om voldoende rechtszekerheid en voorbereidingstijd te geven zal die uitrol gefaseerd moeten verlopen. Ik weet dat er valkuilen op ons pad zullen liggen en her en der hindernissen zullen opduiken, maar sta mij toe ambitieus te zijn.

Eén van die hindernissen, en dan druk ik mij uiteraard veel te licht uit, is de wereldwijde COVID-crisis. De onzekerheid en kwetsbaarheid waar onze bedrijven en samenleving de afgelopen maanden mee geconfronteerd werden is ongezien. Dit is nieuw. Onze eerste prioriteit is er dan ook voor zorgen dat we onze bedrijven en gezinnen zo veel als mogelijk beschermen tegen de impact van deze crisis. Zowel op gezondheidsvlak als op economisch vlak. We moeten daarin eerlijk zijn: ook als overheid varen we door de mist omdat we nog steeds niet met zekerheid kunnen zeggen “dames en heren, de gezondheidscrisis stopt dàn”.

Ik denk dat we als overheid al het mogelijke doen om concrete maatregelen met impact te nemen. De kostprijs voor de begroting is aanzienlijk, maar de maatregelen zijn tijdelijk, tijdig, gericht en niet in het minst noodzakelijk om ons economisch weefsel zo goed als mogelijk in stand te houden zodat een heropstart ons zo spoedig mogelijk terug naar performante groei kan brengen.

En u mag weten dat deze regering een bondgenoot zal zijn om ook in 2021 de impact van de COVID-crisis op onze ondernemingen waar mogelijk te verzachten. En dat zeker en vast ook met verschillende fiscale stimulansen.

• Met de uitwerking van de carry-back regeling wordt aan bedrijven de mogelijkheid geboden om hun verliezen van 2020 te compenseren met voorheen behaalde winsten zodat minder belastingen moeten worden betaald op deze voorheen behaalde winsten. Of wanneer deze belastingen reeds werden betaald, dat deze op een snelle wijze kunnen worden teruggevorderd.

• Ook de wederopbouwreserve zal een belangrijke rol spelen. Die wil vennootschappen fiscaal aanmoedigen om de eigenvermogensbestanddelen opnieuw op te bouwen. Zo zorgen we ervoor dat onze bedrijven noodzakelijke buffers creëren om ook de naschokken van deze crisis duurzaam op te vangen. Het wetsvoorstel daartoe werd intussen al goedgekeurd door het Parlement in zitting van 12 november 2020 en zal ten volle effect hebben als de economie terug aantrekt.

• De verhoogde investeringsaftrek wil kmo’s aanmoedigen om toch te blijven investeren tijdens de coronacrisis. In eerste instantie werd de investeringsaftrek verhoogd van 8% tot 25% voor investeringen gedaan vanaf 12 maart 2020 tot 31 december 2020. Deze maatregel zal worden verlengd met 2 jaar zodat het verhoogde tarief van 25% ook van toepassing is voor investeringen gedaan tussen 1 januari 2021 en 31 december 2022. 

• De bouwsector zal gestimuleerd worden door de uitbreiding van het btw-tarief van 6 % voor de afbraak en de heropbouw naar het volledige Belgische grondgebied indien de enige en eigen woning aan een aantal sociale voorwaarden voldoet.

• De versnelde digitalisering plaatst elk bedrijf en elke werknemer voor grote vormingsuitdagingen. We mogen de trein niet missen! Bedrijven die hun werknemers meer opleidingsuren toekennen dan wat reglementair is bepaald worden fiscaal ondersteund.

Dames en heren, deze fiscale maatregelen neemt deze regering met veel overtuiging omdat het uw onderneming en u als ondernemer in tijden van crisis en snelle verandering kan ondersteunen. Ik hoop dat ik dat heb kunnen duidelijk maken. Maar fiscaliteit kan ook noodzakelijke veranderingen versnellen. We zullen onze fiscaliteit dan ook verduurzamen.

Ik zal de fiscaliteit laten bestuderen om ze klimaat- en milieuvriendelijker te maken. We vertrekken vanuit het principe van de vervuiler betaalt, waarbij we het gebruik van fossiele brandstoffen zoveel mogelijk willen ontmoedigen door de invoering van een fiscaal sturend instrument. Dit wordt ingebed in de bredere fiscale hervorming.

U weet dat op EU-niveau gewerkt wordt aan een Carbon Border Adjustment Mechanism. Ik weet dat sommigen onder jullie hier hun twijfels bij hebben, en ik ga hierover graag met jullie in debat. Maar willen we onze eigen klimaatstandaarden niet opnieuw verlagen, lijkt het mij de enige manier om onze eigen bedrijven een eerlijk speelveld te bieden binnen een hyper concurrentieel internationaal speelveld.

De EU komt opnieuw ter sprake en dat is zoals ik bij aanvang van deze speech reeds heb gezegd, geen toeval. De EU toont zich ambitieus, net zoals wij dat als regering willen zijn, maar zeker zoals u dat als ondernemer al jarenlang bent.

Dames en heren, ondernemen in ons land is aantrekkelijk en dat moeten we zo houden. Maar ieder van u weet dat onze binnenlandse afzetmarkt begrensd is. Het verbaast dan ook niet dat onze economie een van de meest open economieën ter wereld is. We kunnen rekenen op ondernemingen die hun blik op de wereld richten en dat is uitermate belangrijk voor onze welvaart. Ook daar moeten we onze ondernemingen in ondersteunen en aanmoedigen.

Ik noemde ons land het logistieke hart van Europa. Via onze zee- en luchthavens komen dagelijks miljoenen goederen binnen die verspreid worden over het hele Europese continent. Het is mijn ambitie als bevoegd minister voor douane wil ik jullie een sterke en performante douane als partner bieden. 

1. Door de IT-systemen te verbeteren zorgen we niet alleen voor administratieve vereenvoudiging, maar ook voor een vermindering in tijd die nodig is om goederen bij de douane vrij te geven.
2. De strijd tegen drugs en andere illegale handel wordt onverminderd verdergezet. Drugs hebben niet enkel een verwoestend effect op de volksgezondheid, gezinnen en onze veiligheid. Ze worden ook steeds schadelijker voor de bedrijven actief in onze havens. We willen de impact op de stroom en verwerking van de legale handel zo veel mogelijk beperken.
3. Door een intensieve voorbereiding de afgelopen twee jaar is de douane klaar voor de Brexit. De lijst is lang: werving en opleiding van agenten, aankoop van apparatuur, upgrading van haar IT-applicaties etc. Bovendien zal de douane ondernemingen blijven ondersteunen. Zowel met informatie als bij vergunningsaanvragen.

Dames en heren,

Ik heb geprobeerd u een bondig inzicht te geven in de fiscale maatregelen die vandaag en in 2021 in het kader van de COVID-19 crisis zullen genomen worden.

Maar als christendemocraat mag u het mij niet kwalijk nemen dat ik verder kijk dan 2021.

De afgelopen jaren hebben mij gesterkt in mijn overtuiging dat onze economie en ons land dringend toe zijn aan een doortastende en diepgaande hervorming. Dit land moet heldere structuren krijgen die haar burgers en ondernemers activeert en ondersteunt. We moeten opnieuw een land worden van vertrouwen. Vertrouwen in onze welvaartstaat, vertrouwen in onze rechtsstaat, vertrouwen in de politiek.

Ik zie hier voor mezelf als Minister van Financiën een belangrijke taak weggelegd met een eenvoudige, duidelijke en rechtvaardige fiscale hervorming. Dit zonder te raken aan de recent hervormde vennootschapsbelasting. En u kan er alvast op rekenen: Ik zal tijdig met voorstellen komen voor mijn deel van deze deal voor onze gezamenlijke toekomst. Het is mijn overtuiging om zo open en zo transparant mogelijk, en zoveel als mogelijk in overleg te werken.

Want als christendemocraat kijk ik niet enkel graag verder dan 2021, maar ook verder dan mijn eigen bevoegdheden. En zelfs verder dan deze regering. Ik ben er namelijk rotsvast van overtuigd dat er voor élk van ons een belangrijke taak is weggelegd in de opdracht om ons land een broodnodige transformatie te geven en op een koers te zetten naar een toekomstgerichte economische groei en stabiele welvaart.

Vele handen maken licht werk, maar vele hoofden leveren ook meer  ideeën, visies en feedback op. Als regering moeten we daarom verder kijken dan deze legislatuur, over de partijgrenzen heen. Maar willen we de relance na deze crisis nóg meer kracht en vaart geven, dan hebben we ook jullie nodig, de honderdduizenden ondernemers. We willen en moeten samen met u, samen met de “sociale partners en het middenveld” en samen met onze burgers de handen in elkaar slaan.

Samen kunnen we deze periode waar alles stil lijkt te staan omschakelen tot een periode van kansen. Deze op het eerste zicht allesverlammende crisis biedt ons net het momentum om ons land te hervormen en te transformeren.

Dames en heren,

De huidige situatie is hard, de vooruitzichten onzeker, maar het is aan ons allen om ons land te hervormen en zo onze economie, onze bedrijven, onze gezinnen en bij uitbreiding de welvaartsstaat te beschermen voor de toekomst. Uw ondernemingen kunnen de motor vormen van die hervorming met de regering als uw trouwe partner.

Ik hoop dan ook dat we elkaar kunnen blijven helpen, ondersteunen en inspireren om te kunnen bouwen aan morgen. U kan alvast op mijn steun rekenen als Minister van Financiën en bij uitbreiding op die van de hele regering.

Bedankt.